Fotoğraf Makinelerinde Poz Ayarı

Fotoğraf makinelerinin üzerinde, sağdaki fotoğrafta göreceğiniz gibi bir "+/-" düğmesi bulunmaktadır. Bu düğme ne işe yarar? Üzerindeki matematiksel sembolden de anlaşılacağı üzere, elbetteki "birşeyi" arttırmaya veya azaltmaya yaramaktadır. Bu "şey" bizim pozlama değerimizdir. Bir başka deyişle, "+/-" düğmesi, çektiğimiz fotoğrafın ne kadar karanlık veya aydınlık olmasını ayarlayabildiğimiz bir düğmedir.

Bir örnekle anlatalım:

Fotoğraf makineleri, fabrika ayarlarında "0" pozlama değerindedir. Yani gördüğü herşeyi bizim gördüğünüz gözle pozlamakta ve fotoğraflamaktadır. Ancak bazı durumlarda fotoğrafımızın daha aydınlık (veya karanlık) olmasını isteyebiliriz. Örneğin; aşağıdaki fotoğraftaki Noel Baba biblosunu fotoğrafladığımızı düşünelim. Makinemizin fabrika ayarlarında, yani pozlama değeri "0"da iken fotoğrafı çektiğimizde, soldaki karedeki gibi bir sonuç elde ederiz.

Yani karanlık bir sonuç. Bunun nedeni, kadrajda ışık alan bölgelerin, ışık almayan bölgelere oranla daha fazla olmasıdır. Makineler bir anlamda insan gözü gibi çalışır. Yani karşıdan fazla ışık geldiğinde "gözlerini kısar". Doğal olarak da sonuç karanlık çıkar. Böyle bir sonuçla karşılaştığımızda yapmamız gereken, makinemizin pozlama değerini yeteri kadar arttırmaktır. Bu her makinede değişmekle birlikte, genelde "+/-" pozlama düğmesine basılı tutarak bir başka dairesel düğmenin çevirilmesi şeklinde ayarlanır. (Bkz. makinenizin kullanma kılavuzu). Yandaki örnekte pozlama değeri +2 olarak değiştirilmiş ve fotoğraf yeniden çekilerek sağdaki sonuç elde edilmiştir.

Dikkat edecek olursak, Noel Baba'mız gayet anlaşılır şekilde çıkmakla birlikte, bu sefer de arka fon ile ilgili detaylar kaybolmuştur. Bu aşamada kendimize şu soruyu sormalıyız: "Benim için hangi objenin aydınlanması (veya daha doğru pozlanması) önemli?" Pozlama değerini bu sorumuzun cevabına göre belirlemeli ve fotoğrafı buna göre çekmeliyiz.

Pozlama konusunu anlamak için, farklı poz değerlerinde aynı kadrajlı fotoğraflar çekin, sonuçlar size herşeyi anlatacaktır. Aşağıda "az pozlanmış" ve "fazla pozlanmış" fotoğraflara örnekler bulacaksınız.

Az pozlanmış fotoğrafa örnek

Az pozlanmış fotoğrafa örnek

Fazla pozlanmış fotoğrafa örnek

Fazla pozlanmış fotoğrafa örnek

Diyafram, Enstantane ve ISO İlişkisi

Daha önce diyafram konusuna değinmiştik. Şimdi, diyafram, enstantane ve ISO fonksiyonlarının birbirleri ile olan ilişkilerinden bahsedeceğiz. Önce kavramları tekrar hatırlayalım:

Diyafram:

Diyafram, fotoğrafta bize alan derinliği kontrolü sağlayan bir mekanizmadır. Alan derinliği, net yaptığımız objenin arkasında ve önünde kalan alan demektir. Diyafram, bu alanın ne kadar net veya bulanık olacağına karar verir.

 

Enstantane:
Enstantane, fotoğraf çekim hızımızı belirler. Enstantane değeri makinede ör:1/250 şeklinde görülür. Bu değer birim saniyede perdenin açılıp kapanma süresidir. Örneğin, 1/250 demek, saniyenin 250'de 1'i kadar kısa bir süre perdenin açık kalıyor olması anlamına gelir. Bu süre uzadıkça, pozlama süresi uzuyor demektir, yani objektifimiz içeriye daha fazla ışık alıyor demektir. Aynı şekilde süre kısaldıkça objektifimiz içeriye daha az ışık alıyor demektir.

Yüksek enstantaneli (Ör: 1/500) çekimlerde, objeler hareketsiz duruyormuş gibi görünür. Düşük enstantaneli (Ör: 1/30) çekimlerde, hareketli objeler bulanık görünür. Aşağıdaki fotoğraflar, her iki enstantane değerinde de çekilmiş örneklerdir.

Yüksek enstantane çekim örneği (1/500)
Hareket donuk

Düşük enstantane çekim örneği (1/30)
Tekerleklerde, pedalda ve arka fonda hareket belirgin

ISO:

ISO değeri, fotoğraf makinemizin sensörünün ışığa karşı hassasiyetini belirler. ISO değeri ne kadar düşükse (ÖR: ISO 100), hassasiyet o kadar azalır. Tam aksine, ISO değeri ne kadar yüksekse (Ör: ISO 800), hassasiyet o kadar artar.

Bunu şöyle bir örnekle açıklayabiliriz; gözümüzü makinemizin sensörü olarak düşünelim. Güneş gözlüğü taktığımızda gözümüzün ışık hassasiyeti azalır, çıkarttığımızda hassasiyet fazlalaşır. ISO da aynı mantıkla hareket eder. Fazla ışıkta ISO değeri kısılır, düşük ışıkta ISO değeri açılır. ISO değerini fazla açmak, "noise" dediğimiz görüntü kirliliğine/grenleşmeye/renk sapmalarına sebebiyet verir.

Diyafram-Enstantane-ISO Etkileşimi:

Diyafram öncelikli bir çekimde (Nikon makinelerde "A" modu, Canon makinelerde "Av" modu), diyafram açıldıkça, enstantane artar / diyafram kısıldıkça, enstantane düşer => Bu şu demektir; diyaframı açtığımızda ard alan bulanıklaşır, netlediğimiz obje daha ön plana çıkar. Aynı zamanda da enstantane hızımız arttığından, çekim/perde hızımız artar, yani hareket eden objeler hareketsiz gibi çıkar. Diyafram kısıldıkça da tam tersi gerçekleşir.

Örnek:

Diyafram = f2.8  /  Enstantane = 1/250

Diyafram = f8  /  Enstantane = 1/60

Diyafram = f11  /  Enstantane = 1/30 gibi

Diyafram öncelikli çekimde, ISO değerini arttırırsak, enstantane artar, yani çekim hızımız artar. ISO değerini düşürürsek, enstantane düşer, yani çekim hızımız düşer.

Örnek:

ISO = 100  /  Diyafram = f2.8  / Enstantane = 1/500

ISO = 200  /  Diyafram = f2.8  / Enstantane = 1/1000

ISO = 400  /  Diyafram = f2.8  / Enstantane = 1/2000 gibi

Enstantane öncelikli bir çekimde (Nikon makinelerde "S" modu, Canon makinelerde "Tv" modu), enstantane  azaldıkça, diyafram açılır / enstantane arttıça, diyafram açılır => Bu şu demektir; enstantaneyi düşürdüğümüzde, çektiğimiz objenin hreketli kısımları bulanık çıkacaktır. Aynı zamanda da, diyafram kısılacaktır. Yani çektiğimiz objenin ard alanı daha net çıkacaktır. Enstantane arttıkça da tam tersi gerçekleşir.

Örnek:

ISO = 100  /  Enstantane = 1/500  /  Diyafram = f2.8

ISO = 200  /  Enstantane = 1/500  /  Diyafram = f4

ISO = 400  /  Enstantane = 1/500  /  Diyafram = f5.6 gibi

SLR Fotoğraf Makinelerinde Otofokus (Otomatik Netleme) Mantığı

SLR makinelerin çoğu "pasif otofokus" mantığı ile çalışır.

Pasif otofokus; sensörün, koyu tonlar ile açık tonlar arasındaki kontrast değerini ölçmesidir.

Bu özetle şu demektir:

Bugün her SLR fotoğraf makinesinde bir otofokus noktasını gösteren, vizörden baktığımızda çoğunlukla kırmızı renkte olan bir noktacık vardır. Bu noktacık, sizin nereye fokus/net yapmak istediğinizi belirler. Noktacığı hangi objenin üzerine denk getirirseniz makineniz o bölgeye fokus, yani net yapar. Yeni teknoloji birçok SLR makine, bu noktacığı bir düğme/buton vasıtasıyla istediğiniz obje üzerine kaydırma olanağı sunmaktadır.

Otofokus, makinanın deklanşörüne hafifçe basılarak yapılır. Makine  otofokus yaptıktan sonra deklanşöre basmaya devam edilir ve çekim tamamlanır. Makinenin fokus/net yapabilmesi için kırmızı noktanın mutlaka bir doku, renk geçişi, v.b. bölgeye denk gelmesi gerekir. Kırmızı noktanın denk geldiği bölgede eğer koyu tonlar ile açık tonlar arasında bir geçiş söz konusu değil ise, makine netleme yapmayacaktır.

Bunu şöyle test edebilirsiniz:

Düz beyaz bir dosya kağıdını alın. Makinenizle kadrajı kağıt ile tam dolu olacak şekilde, kağıdı fotoğraflamaya çalışın. Beyaz kağıt üzerinde hiçbir doku olmadığından, makine netleme yapamayacaktır. Aynı testi kağıt üzerine bir çarpı işareti koyarak tekrar deneyin. Koyduğunuz çarpı işaretine net yapmaya çalıştığınızda, sorunsuz bir şekilde fotoğrafı çekebildiğinizi göreceksiniz.

Makineniz, güncel hayatta bazen netleme yapmakta zorlanabilir. Bu anlar genellikle ışığın yetersiz olduğu veya herhangi bir dokuya netleme yapmadığınız anlardır. Işık yetersiz ise, yukarıda bahsettiğimiz koyu ve açık tonlar arası kontrast yeteri kadar oluşmayacaktır. Bu nedenle netleme yapmak zorlaşacaktır. Aynı şekilde, örneğin; düz renk kırmızı t-shirt giymiş bir kişinin, sadece t-shirt'ine netleme yapmaya çalıştığınızda benzer sorunla karşılaşabilirsiniz. Bir başka örnek te portre çekimi için verilebilir. Portre çekimlerinde de, yüzün ten bölgesine değil, göz bölgesine netleme yapmak, otofokus işlemini hızlandıracaktır.

Bu, SLR makinenizin kalitesiz veya arızalı olduğunu göstermez. Otofokus mantığını yeterince kavradığınızda, bu sorunu çok daha seyrek yaşayacaksınız. Birkaç test yapın, neden sonuç ilişkisini daha iyi kuracaksınız.